Η συγκρότηση και λειτουργία του Εθνικού Αρχείου Μνημείων προβλέπεται από το άρθρο 4 του Ν. 4858/2021 «Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» (ΦΕΚ 220/Α/19.11.2021), σύμφωνα με το οποίο “Τα μνημεία καταγράφονται, τεκμηριώνονται και καταχωρούνται στο Εθνικό Αρχείο Μνημείων, που τηρείται στο Υπουργείο Πολιτισμού”.
Το Εθνικό Αρχείο Μνημείων συναπαρτίζεται από τις εξής επιμέρους ενότητες:
- Ψηφιακές Συλλογές Κινητών Μνημείων (ΚΜ). Περιλαμβάνει τα κινητά μνημεία που προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4858/2021.
- Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο (ΑΚ). Περιλαμβάνει τα ακίνητα μνημεία, τους αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους της Επικράτειας και εξυπηρετείται από το ΟΠΣ του ΑΚ.
- Ιστορικό Αρχείο Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων (Ιστορικό Αρχείο). Πρόκειται για το φυσικό Αρχείο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, το οποίο επίσης εξυπηρετείται από ΟΠΣ μέσω του οποίου πραγματοποιείται η διαχείριση και προβολή των τεκμηρίων στο ενδιαφερόμενο κοινό.
